Zamek w Swobnicy

Zamek w Swobnicy
Schloss Wildenbruch
Symbol zabytku nr rej. A-760 z 31 marca 1957[1]
Ilustracja
Widok z zachodu (2015)
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Miejscowość

Swobnica

Styl architektoniczny

pierwotnie gotycki

Inwestor

joannici

Wysokość całkowita

31 m (wieża)

Kondygnacje

2–3

Powierzchnia użytkowa

1 961 m²

Rozpoczęcie budowy

1377

Ukończenie budowy

1382

Ważniejsze przebudowy

XV, XVII, XVIII wiek

Pierwszy właściciel

joannici

Kolejni właściciele

Hohenzollernowie, skarb państwa, von Lenart

Obecny właściciel

gmina Banie

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie gminy Banie
Mapa konturowa gminy Banie, na dole znajduje się punkt z opisem „Zamek w Swobnicy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zamek w Swobnicy”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Zamek w Swobnicy”
Położenie na mapie powiatu gryfińskiego
Mapa konturowa powiatu gryfińskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Zamek w Swobnicy”
Ziemia53°01′51,7″N 14°37′23,9″E/53,031028 14,623306
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Swobnicy (niem. Schloss Wildenbruch[2]) – zamek z XIV wieku w Swobnicy w powiecie gryfińskim, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa zachodniopomorskiego wraz z parkiem z aleją kasztanowcową.

Historia

Zamek wznieśli joannici baliwatu brandenburskiego[3] w latach 1377–1382[4] za zgodą książąt szczecińskich Świętobora I i Bogusława VII[5], wydaną w 1377 roku[3]. Joannici w 1382 roku[6] przenieśli do zamku w Swobnicy swoją komandorię (komturię[7]) po zdobyciu i spaleniu[8] ich zamku w Rurce przez mieszczan z Chojny w 1373 roku[9]. W XV wieku zamek rozbudowano o dwa dodatkowe skrzydła[5]. Po wojnie trzydziestoletniej zamek przejął ród Hohenzollernów z Schwedt[5], który władał nim do 1945 roku[3]. Przebudowano go w stylu barokowym w latach 1680–1690[4]. Zamek został ponownie przebudowany w XVIII wieku[10] – przekształcono go w rezydencję myśliwską[5].

Podczas II wojny światowej na zamku przechowywano pomnik Fryderyka II Wielkiego ze Szczecina[11]. Po II wojnie światowej znaleziono na zamku także kapitele z Kołbacza, Nowogardu, Szadzka, renesansowe płyty nagrobne z portretami Filipa I i Barnima IX z żoną[12]. W czasach PRL zespół zamkowy należał do państwowego gospodarstwa rolnego. W tym okresie korpus główny zamku był użytkowany jako spichlerz[13], a pozostałe pomieszczenia służyły za mieszkania i biura[14]. W 1992 roku zamek nabył holenderski przedsiębiorca von Lenart[13][5].

Pierwotny park przez lata zaniedbań zamienił się w gęsty las[3], a zamek pomimo swojej wartości został zdewastowany w 1954 roku i nie doczekał się remontu[5][15] (w 2008 roku zawaliło się północne skrzydło[3]) aż do listopada 2011 roku, kiedy to właściciel oddał gminie Banie zaniedbany zamek dzięki działalności Towarzystwa Zamku w Swobnicy, co umożliwiło rozpoczęcie remontu[16][5]. Główną część zamku pokryto nowym dachem w 2012 roku[3].

Zamek wpisano do rejestru zabytków nieruchomych 31 marca 1957 roku (nr rej.: A-760), pod tym samym numerem rejestru dopisano park z aleją kasztanowcową 4 grudnia 1980 roku[1].

Architektura

Zamek znajduje się poza centrum wsi, prowadzi do niego długa aleja obsadzona szpalerem lip i kasztanowców[17]. Zamek znajduje się nad Jeziorem Grodziskim[10] (lub Zamkowym[17] – położonym na rzece Tywie; w dużej mierze wyschniętym[3]), dzięki fosie był z trzech stron otoczony wodą[5]. Jest to obiekt trzyskrzydłowy[17] w stylu pierwotnie gotyckim[10], na planie kwadratu o boku 50 m[5], z wewnętrznym dziedzińcem i wieżą o oryginalnej wysokości 31 m[5] o przekroju kwadratu u podstawy[10]. Od zachodu znajduje się przedzamcze, na które składają się dwa ceglane budynki gospodarcze[17]. Powierzchnia użytkowa zamku wynosi 1 961 m², a jego kubatura to 20 049 m³[14].

Zobacz też

Galeria

  • Zamek na litografii (1846)
    Zamek na litografii (1846)
  • Baszta (2016)
    Baszta (2016)
  • Budynki gospodarcze przedzamcza (2016)
    Budynki gospodarcze przedzamcza (2016)
  • Korpus budowli (2010)
  • Dawna Sala Wielka (2010)
    Dawna Sala Wielka (2010)
  • Resztki kominka Sali Wielkiej (2010)
    Resztki kominka Sali Wielkiej (2010)
  • Sztukaterie (2010)
    Sztukaterie (2010)
  • Widok z wieży na południe (2018)
    Widok z wieży na południe (2018)
  • Zamek w Swobnicy wraz z jeziorem Grodziskim, widok z powietrza (2023)
    Zamek w Swobnicy wraz z jeziorem Grodziskim, widok z powietrza (2023)
  • Zamek w Swobnicy widok z powietrza (2023)
    Zamek w Swobnicy widok z powietrza (2023)

Przypisy

  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 36 [dostęp 2023-03-28] .
  2. ↑ Heinrich Jobst vonH.J. Wintzingerode Heinrich Jobst vonH.J., Schwierige Prinzen die Markgrafen von Brandenburg-Schwedt, Berlin 2011, s. 77, ISBN 978-3-8305-1881-5, OCLC 780310867 [dostęp 2023-03-28] .
  3. ↑ a b c d e f g Hinterkeuser 2014 ↓, s. II.
  4. ↑ a b Hinterkeuser 2014 ↓, s. V.
  5. ↑ a b c d e f g h i j Swobnica - zamek joannitów [online], Architektura średniowiecza i starożytności [dostęp 2023-03-28]  (pol.).
  6. ↑ Hinterkeuser 2014 ↓, s. III.
  7. ↑ Maria IrenaM.I. Mileska Maria IrenaM.I., Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, Wyd. 2., zmienione, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1992, s. 702, ISBN 83-01-09822-8, OCLC 28702180 [dostęp 2023-03-28] .
  8. ↑ Rurka [online], Zamki znane i nieznane [dostęp 2023-03-28]  (pol.).
  9. ↑ BohdanB. Guerquin BohdanB., Zamki w Polsce, Wyd. 2., popr, Warszawa: Arkady, 1984, s. 278, ISBN 83-213-3239-0, OCLC 12302498 [dostęp 2023-03-28] .
  10. ↑ a b c d Tadeusz WojciechT.W. Lange Tadeusz WojciechT.W., Szpitalnicy, joannici, kawalerowie maltańscy, Warszawa: Dom Wydawn. Bellona, 1999, s. 89, ISBN 83-11-08970-1, OCLC 43893352 [dostęp 2023-03-28] .
  11. ↑ ZbigniewZ. Mazur ZbigniewZ., Wspólne dziedzictwo? : ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Poznań: Instytut Zachodni, 2000, s. 211, ISBN 83-87688-02-9, OCLC 46329184 [dostęp 2023-03-28] .
  12. ↑ KazimierzK. Piwarski KazimierzK., StanisławaS. Zajchowska StanisławaS. (red.), Odbudowa ziem odzyskanych, 1945-1955, Poznań: Instytut Zachodni, 1957, s. 276 .
  13. ↑ a b Hinterkeuser 2014 ↓, s. IV.
  14. ↑ a b Skwirzyńska 1999 ↓, s. 3.
  15. ↑ MariaM. Glińska MariaM., Stowarzyszenie Historyków Sztuki. OddziałS.H.S.O. Szczeciński Stowarzyszenie Historyków Sztuki. OddziałS.H.S.O., 50 lat polskich badań nad sztuką Szczecina i Pomorza Zachodniego : materiały z seminarium 29-30 wrzesień 1995, Szczecin: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Oddział Szczeciński, 1996, s. 99, ISBN 83-905667-1-0, OCLC 40744159 [dostęp 2023-03-28] .
  16. ↑ Hinterkeuser 2014 ↓, s. IV–V.
  17. ↑ a b c d Skwirzyńska 1999 ↓, s. 2.

Bibliografia

  • GuidoG. Hinterkeuser GuidoG., Wildenbruch = Swobnica, wyd. 2., veränderte Auflage, Berlin 2014, ISBN 978-3-941675-64-3, OCLC 904389367 [dostęp 2023-03-28] .
  • Kazimiera KalitaK.K. Skwirzyńska Kazimiera KalitaK.K., Zamek joannitów. Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa [online], Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie, wrzesień 1999 .