Kalendarium historii Litwy

Kalendarium historii Litwy – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Litwy.

Czasy najdawniejsze

• I tys. p.n.e. – ziemie litewskie zostały zasiedlone przez indoeuropejskie plemiona Bałtów^[1]
• 1009 – na ziemiach litewskich zginęli św. Bruno z Kwerfurtu i 18 innych misjonarzy podczas chrystianizacji Litwinów^[2]

Średniowiecze

• XIII w. – Mendog zjednoczył małe państwa plemienne^[3]
• 1385 – Władysław Jagiełło zawarł z Polską unię w Krewie
• 1410 – wojska polsko-litewskie pokonały wojska Krzyżaków pod Grunwaldem

Nowożytność

• 1494–1522 – okres walk z Rosją, w wyniku których Litwa utraciła Smoleńszczyznę, Siewierszczyznę i Kursk^[1]
• 1569 – w wyniku unii lubelskiej Polska i Litwa połączyły się w jeden kraj (Rzeczpospolita Obojga Narodów)
• 1697 – zrównano prawa Korony i Litwy
• 3 maja 1791 – uchwalona Konstytucja zniosła odrębność władz centralnych Wielkiego Księstwa Litewskiego^[1]
• 1772/1793/1795 – ziemie litewskie położone na lewym brzegu Niemna weszły w skład Prus, a reszta Litwy znalazła się w zaborze rosyjskim^[1]

Okres zaborów

• 1807 – lewobrzeżne ziemie litewskie przyłączono do Księstwa Warszawskiego^[3]
• 1815 – lewobrzeżne ziemie litewskie przyłączono do Królestwa Polskiego^[3]
• 1830–1831 – do powstania listopadowego dołączyli litewscy chłopi i szlachcice^[1]
• 1861 – władze rosyjskie zniosły poddaństwo chłopów na Litwie^[1]
• lata 80. XIX w. – wyłoniły się zorganizowane ruchy niepodległościowe^[3]
• grudzień 1905 – na tzw. sejmie litewskim w Wilnie wysunięto żądanie autonomii dla Litwy^[1]
• 1915 – początek niemieckiej okupacji^[3]
• 1917 – powstała rada narodowa Taryba^[1]
• luty 1918 – Litwa proklamowała niepodległość^[1]

Okres międzywojenny

• 1919 – powstała Litewsko-Białoruska Republika Socjalistyczna kontrolowana przez Rosjan^[1]
• marzec 1919 – wojska litewskie i niemieckie przeciwstawiły się oddziałom armii radzieckiej^[1]
• kwiecień 1919 – wojska polskie wkroczyły do Litwy w celu obalenia komunistów^[1]
• 1920 – w wyniku wojny polsko-bolszewickiej Rosjanie przekazali Litwie Wilno^[1]
• 12 października 1920 – Wileńszczyzna została zajęta przez generała Lucjana Żeligowskiego – utworzenie Litwy Środkowej^[3]
• 1920 – przeprowadzono reformę rolną^[1]
• luty 1922 – przyłączono Wileńszczyznę do Polski^[3]
• 1926 – w wyniku zamachu stanu władzę objął Antanas Smetona^[3]
• 1939 – Litwa znalazła się w radzieckiej strefie wpływów^[3]
• czerwiec 1940 – na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow Związek Radziecki podbił Litwę^[1]
• 21 sierpnia 1940 – proklamowano Litewską SRR^[1]

II wojna światowa i okres zimnej wojny

• 1941–1945 – okupacja niemiecka^[3]
• 1941–1944 – okres mordowania litewskich Żydów i polskich partyzantów z AK przez litewskich nacjonalistów współpracujących z Niemcami^[3]
• 1945 – Związek Radziecki ponownie zajął Litwę
• 1948–1950 – przeprowadzono kolektywizację rolnictwa na Litwie^[1]
• lata 80. XX w. – początek ruchów niepodległościowych na Litwie^[3]
• czerwiec 1988 – powstał Sąjūdis (Litewski Ruch na rzecz Przebudowy)^[3]
• 11 marca 1990 – Litwa jednostronnie wystąpiła z ZSRR, stając się niepodległym krajem

Czasy najnowsze

• marzec–lipiec 1990 – blokada ekonomiczna Litwy^[3]
• 1990 – wybory parlamentarne wygrał Sąjūdis^[3]
• styczeń 1991 – sowiecki desant opanował ważniejsze budynki na Litwie, zabijając 13 cywilów^[3]
• wrzesień 1991 – deklaracja niepodległości została uznana przez ZSRR i państwa Zachodu^[3]
• luty 1992 – prezydent Vytautas Landsbergis zażądał wycofania wojsk rosyjskich z obwodu królewieckiego^[3]
• 1992 – uchwalono konstytucję^[3]
• 1993 – ostatnie jednostki wojska rosyjskiego opuściły Litwę^[3]
• 1993 – prezydentem został Algirdas Brazauskas^[3]
• 1998 – prezydentem został Valdas Adamkus^[3]
• 2003 – prezydentem został Rolandas Paksas^[3]
• 6 kwietnia 2004 – w wyniku ujawnienia skandalu politycznego sejm odsunął Paksasa z urzędu^[4]
• 6 kwietnia 2004 – obowiązki prezydenta przejął Artūras Paulauskas
• 1 maja 2004 – Litwa dołączyła do Unii Europejskiej
• 12 lipca 2004 – Valdas Adamkus został zaprzysiężony na prezydenta Litwy
• 31 grudnia 2008 – zainaugurowano uroczystości Tysiąclecia Litwy^[2]
• 17 maja 2009 – prezydentem Litwy została Dalia Grybauskaitė^[5]
• 12 lipca 2014 – Dalia Grybauskaitė została po raz drugi zaprzysiężona na prezydenta Litwy^[6]
• 1 stycznia 2015 – Litwa wstąpiła do strefy euro^[7]

Przypisy