Gwiaździca
 Nidularium fulgens | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
| Rząd | wiechlinowce | ||
| Rodzina | bromeliowate | ||
| Rodzaj | gwiaździca | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Nidularium Lemaire Jard. Fleur. 4: t. 411, misc. 60. 1854[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| N. fulgens Lemaire[3] | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| |||
Gwiaździca[5], nidularium[6] (Nidularium) – rodzaj roślin z rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae). Obejmuje 50[7]–54[4] gatunki. Wszystkie występują w Ameryce Południowej, we wschodniej i południowej części Brazylii[4]. Są to rośliny epifityczne, ale też naziemne, rosnące w lasach deszczowych[8] do 2000 m n.p.m.[9] Rośliny te ze względu na oryginalny, atrakcyjny wygląd uprawiane są jako ozdobne, w szczególności gatunki: N. fulgens, N. innnocenti, N. procerum[10] i N. billbergioides[9].
W klimacie umiarkowanym rośliny te uprawiane są w pomieszczeniach[9]. W gruncie uprawiane mogą być na obszarach, gdzie zimą temperatury spadają maksymalnie do -5°C (tyle toleruje najbardziej odporny N. fulgens)[11]. Rośliny najlepiej rosną w półcieniu i w dużej wilgotności – wymagają zraszania i podlewania wodą miękką[9][10], a wnętrza rozet od wiosny do jesieni powinny być wypełnione wodą[10].
Naukowa nazwa rodzajowa utworzona została z łacińskiego słowa nidulum znaczącego „małe gniazdko”[12].
Morfologia
- Pokrój
- Bezłodygowe[8], zimozielone byliny[10] tworzące szerokie (zwykle od 0,4 do 1,2 m średnicy) i dość niskie rozety (do 0,3 m)[9].
- Liście
- Skórzaste, tworzą lejkowate zbiorniczki u nasady[8]. Blaszka równowąska do lancetowatej, na brzegu z ostrymi ząbkami[12].
- Kwiaty
- Zebrane w spłaszczone pęczki wyrastające w kątach jaskrawo zabarwionych, okazałych podsadek[8]. Kwiaty siedzące lub rzadziej szypułkowe[8] wyrastają wsparte błoniastą przysadką[12]. Listki zewnętrznego okółka okwiatu podługowate, czasem bardzo wąskie[12], są mniej lub bardziej zrośnięte[8]. Listki wewnętrznego okółka zrośnięte w dolnej części w rurkę, nagie, rzadziej z pionowymi zmarszczkami[8]. Ostre końce płatków skierowane są prosto ku górze lub są w różnym stopniu odgięte[12]. Okwiat jest zwykle zielonkawy u nasady i biały w górnej części[12]. Pręciki nie wystają z okwiatu. Zalążnia dolna[8], trójkomorowa[12] z licznymi zalążkami[8].
Systematyka
Rodzaj z rodziny bromeliowatych Bromeliaceae, a w jej obrębie z podrodziny Bromelioideae Burnett[13].
W różnych ujęciach wyłączane[7] lub włączane są tu gatunki z rodzaju Canistropsis[4].
- Wykaz gatunków[4]
- Nidularium albiflorum (L.B.Sm.) Leme
- Nidularium alegrense Leme & L.Kollmann
- Nidularium altimontanum Leme
- Nidularium alvimii W.Weber
- Nidularium amazonicum (Baker) Linden & É.Morren ex Lindm.
- Nidularium amorimii Leme
- Nidularium angustibracteatum Leme
- Nidularium angustifolium Ule
- Nidularium antoineanum Wawra
- Nidularium apiculatum L.B.Sm.
- Nidularium atalaiaense E.Pereira & Leme
- Nidularium azureum (L.B.Sm.) Leme
- Nidularium bicolor (E.Pereira) Leme
- Nidularium billbergioides (Schult. & Schult.f.) L.B.Sm.
- Nidularium bocainensis Leme
- Nidularium burchellii (Baker) Mez
- Nidularium campo-alegrensis Leme
- Nidularium campos-portoi (L.B.Sm.) Leme
- Nidularium cariacicaense (W.Weber) Leme
- Nidularium catarinense Leme
- Nidularium corallinum (Leme) Leme
- Nidularium correia-araujoi E.Pereira & Leme
- Nidularium espiritosantense Leme
- Nidularium exiguum (E.Pereira & Leme) B.A.Moreira, Wand. & Martinelli
- Nidularium ferdinando-coburgii Wawra
- Nidularium ferrugineum Leme
- Nidularium fradense Leme
- Nidularium fulgens Lem.
- Nidularium innocentii Lem.
- Nidularium itatiaiae L.B.Sm.
- Nidularium jonesianum Leme
- Nidularium kautskyanum Leme
- Nidularium krisgreeniae Leme
- Nidularium linehamii Leme
- Nidularium longiflorum Ule
- Nidularium lymanioides E.Pereira & Leme
- Nidularium mangaratibense Leme
- Nidularium marigoi Leme
- Nidularium microps É.Morren ex Mez
- Nidularium minutum Mez
- Nidularium organense Leme
- Nidularium picinguabensis Leme
- Nidularium procerum Lindm.
- Nidularium pulcherrimum E.Pereira & Leme
- Nidularium purpureum Beer
- Nidularium rolfianum Leme
- Nidularium rosulatum Ule
- Nidularium rubens Mez
- Nidularium rutilans É.Morren
- Nidularium scheremetiewii Regel
- Nidularium seidelii L.B.Sm. & Reitz
- Nidularium serratum Leme
- Nidularium utriculosum Ule
- Nidularium viridipetalum Leme
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Poales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-09] (ang.).
- ↑ a b c Nidularium. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-01-09].
- ↑ a b c d e Nidularium Lem.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-09].
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 108.
- ↑ Moritz Burki, Marianne Fuchs: Leksykon roślin doniczkowych i balkonowych. Warszawa: Świat Książki, 2007, s. 191. ISBN 978-83-247-1838-2.
- ↑ a b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 630, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e f g h i j K.Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. IV. Flowering Plants. Monocotyledons. Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin, Heidelberg: Springer, 1998, s. 97. ISBN 978-3-642-08378-5.
- ↑ a b c d e Patrick Mioulane (red.): Rośliny pokojowe. Praktyczna encyklopedia. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2009, s. 396. ISBN 978-83-7575-544-2.
- ↑ a b c d Christopher Brickell (red.): Encyclopedia of plants & flowers. London, New York, Munich, Melbourne, Delhi: Dorling Kindersley, American Horticultural Society, 2012, s. 642. ISBN 978-0-7566-6857-0.
- ↑ Will Giles: Encyclopedia of Exotic Plants for Temperate Climates. Portland, Or.: Timber Press, 2007, s. 111. ISBN 978-0-88192-785-6.
- ↑ a b c d e f g Wilhelm Lotschert, Gerhard Beese: Collins Photo Guide Tropical Plants. London, Glasgow, Sydney i in.: Harper Collins Publishers, 1994, s. 71. ISBN 0-00-219112-1.
- ↑ Genus: Nidularium Lem.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-01-09].
- J9U: 987007537195005171
- Britannica: plant/Nidularium
