Culturele toe-eigening

Blanke westerling met hoofdtooi van een indiaan

Culturele toe-eigening of cultuurkaping (Engels: cultural appropriation) is de niet-erkende of ongepaste overname van een element of elementen van een cultuur of identiteit door leden van een andere cultuur of identiteit. Dit kan als controversieel worden ervaren, voornamelijk wanneer leden van een dominante cultuur stijlelementen van een sociaal-etnische minderheid overnemen.[1][2][3][4]

Concept

Culturele toe-eigening wordt geacht te verschillen van acculturatie, culturele assimilatie of gelijke culturele uitwisseling. Bij toe-eigening zou er sprake zijn van machtsongelijkheid. Wanneer culturele elementen worden gekopieerd uit een minderheidscultuur door leden van een dominante cultuur, en deze elementen worden gebruikt buiten hun oorspronkelijke culturele context -soms zelfs tegen de uitdrukkelijk uitgesproken wensen van leden van de oorspronkelijke cultuur- kan dat op bezwaren stuiten.[5][6][7][8][9] Culturele toe-eigening wordt door verschillende groepen en individuen als schadelijk beschouwd,[10] waaronder inheemse mensen die werken voor cultureel behoud,[11] degenen die pleiten voor collectieve intellectuele eigendomsrechten van de oorspronkelijke, minderheidsculturen, en degenen die hebben geleefd of leven onder koloniale heerschappij.

Culturele toe-eigening kan betrekking hebben op symbolen, taal, mode, muziek en dans, etc van een andere cultuur.[12][13][14][15] Als het gaat om religieuze tradities wordt ook wel gesproken van "religieuze toe-eigening". Voorbeelden hiervan zijn pelgrimtochten door niet-katholieken, yoga-beoefening door westerlingen en ook het lenen van doctrines en rituelen voor therapeutische doeleinden.[16] Meest tekenende voorbeeld is waarschijnlijk Kerst[17], een belangrijke Christelijke feestdag die zo sterk is verwereldlijkt, dat Christenen het feest van Jezus Christus, die zij als de Zoon van God beschouwen, nog amper in verstilling en bezinning kunnen vieren, doordat Kerst wereldwijd in het teken is komen te staan van de kerstman, zoals die is groot gemaakt door Coca-Cola; dure cadeaus geven, waartoe de kooprage wordt ingeluid en aangewakkerd op ´Black Friday´, de vierde vrijdag in november; bovenmatig veel en luxe eten en (alcohol) drinken, thuis en in de horeca; bovenmatige drukte in de steden, op de wegen en in het openbaar vervoer wegens familie- en vriendenbezoek; alsook vlieghinder wegens een piek in vakantievluchten.

Degenen die deze toe-eigening als uitbuiting beschouwen, stellen dat culturele elementen verloren gaan of worden vervormd wanneer ze worden verwijderd uit hun oorspronkelijke culturele context, en dat dergelijke vertoningen respectloos zijn of zelfs een vorm van ontheiliging. Culturele elementen die een diepe betekenis hebben voor de oorspronkelijke cultuur, kunnen door de dominante cultuur worden teruggebracht tot "exotische" mode of speelgoed. De academicus, muzikant en journalist Greg Tate stelt dat toe-eigening en "fetisjering" van culturen in feite degenen vervreemdt wier cultuur wordt toegeëigend.

Kritiek

Boeddha-beeld als tuinornament.

Er is kritiek op het concept van culturele toe-eigening. Critici merken op dat het vaak verkeerd wordt begrepen of verkeerd wordt toegepast door het grote publiek. Beschuldigingen van culturele toe-eigening worden soms gebezigd bij voedsel uit een andere cultuur of muziek van een andere culturele achtergrond, terwijl fusion en cross-over verrijkend zijn en vormen van culturele wisselwerking.

Anderen stellen dat de handeling van culturele toe-eigening zoals deze gewoonlijk wordt gedefinieerd, geen betekenisvolle sociale schade vormt, of dat de term conceptuele samenhang mist. Bovendien kan de term willekeurige limieten stellen aan intellectuele vrijheid, de zelfexpressie van kunstenaars, groepsdivisies versterken of een gevoel van vijandschap of wrok bevorderen in plaats van bevrijding.

In de kunsten wordt de term steeds vaker gebruikt, meestal in negatieve zin. Zo zou een kunstenaar eigenlijk geen verhalen kunnen vertellen over mensen uit een andere cultuur, een blanke schrijver nooit kunnen schrijven vanuit het perspectief van kleurlingen (of andersom) en iemand die nooit drugs heeft gebruikt niet over het leven van een drugsverslaafde. Schrijvers en filmmakers hebben om deze reden in toenemende mate kritiek op het concept van 'culturele toe-eigening'.[18]

Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ Young, James O. (1 February 2010). Cultural Appropriation and the Arts. John Wiley & Sons, p. 5. ISBN 978-1-4443-3271-1. Gearchiveerd op 31 oktober 2020. Geraadpleegd op 22 July 2015.
  2. ↑ Fourmile, Henrietta (1996). "Making things work: Aboriginal and Torres Strait Islander Involvement in Bioregional Planning" in Approaches to bioregional planning. Part 2. Background Papers to the conference; 30 October – 1 November 1995, Melbourne; Department of the Environment, Sport and Territories. Canberra. pp. 268–269: "The [western] intellectual property rights system and the (mis)appropriation of Indigenous knowledge without the prior knowledge and consent of Indigenous peoples evoke feelings of anger, or being cheated"
  3. ↑ Young, James O. (1 February 2010). Cultural Appropriation and the Arts. John Wiley & Sons, p. 59. ISBN 978-1-4443-3271-1. Gearchiveerd op 31 oktober 2020. Geraadpleegd op 22 July 2015.
  4. ↑ cultural appropriation. Lexico, Oxford Univeristy Press. Gearchiveerd op 23 mei 2020. Geraadpleegd op 14 september 2021.
  5. ↑ 'I Didn't Know' Doesn't Cut It Anymore. Indian Country Today Media Network. Gearchiveerd op 19 april 2015. Geraadpleegd op 20 april 2015. On imitation Native headdresses as "the embodiment of cultural appropriation ... donning a highly sacred piece of Native culture like a fashion accessory".
  6. ↑ Our cultures are not your costumes. Sydney Morning Herald (14 november 2014). Geraadpleegd op 20 January 2015.
  7. ↑ Ryde, Judy (15 January 2009). Being White in the Helping Professions. Jessica Kingsley Publishers. ISBN 978-1-84310-936-5.
  8. ↑ Hartigan, John (24 October 2005). Odd Tribes: Toward a Cultural Analysis of White People. Duke University Press Books. ISBN 978-0-8223-3584-9.
  9. ↑ (en) Okafor, Udoka, Cultural Appropriation: The Act of Stealing and Corrupting. Huffington Post (4 december 2013). Geraadpleegd op 18 July 2018.
  10. ↑ Scafidi, Susan (2005). Who Owns Culture?: Appropriation and Authenticity in American Law (Rutgers Series: The Public Life of the Arts). Rutgers University Press.
  11. ↑ Indigenous Peoples and Intellectual Property Rights – Indigenous Peoples and Cultural Appropriation. Parliament of Australia. Parliament of Australia – Social Policy Group (1997). Geraadpleegd op 2 september 2019. "In a general sense, these rights are considered to be 'owned', and managed communally, or collectively, rather than inhering in particular individuals."
  12. ↑ (en) Rogers, Richard A. (1 november 2006). From Cultural Exchange to Transculturation: A Review and Reconceptualisation of Cultural Appropriation. Communication Theory 16 (4): 474–503. ISSN: 1468-2885. DOI: 10.1111/j.1468-2885.2006.00277.x.
  13. ↑ Carman, Tim, "Should white chefs sell burritos? A Portland food cart's revealing controversy", 26 May 2017.
  14. ↑ Lindtner, S.; Anderson, K.; Dourish, P. (11–15 February 2012). "Cultural appropriation: information technologies as sites of transnational imagination". CSCW '12: Proceedings of the ACM 2012 conference on Computer Supported Cooperative Work. DOI:10.1145/2145204.2145220. S2CID 4464439.
  15. ↑ (en) Midcentury Dance Records and Representations of Identity. Independent Social Research Foundation (21 May 2021). Geraadpleegd op 22 May 2021.
  16. ↑ W. van de Poll, Pelgrimages, yoga, ayahuasca: Hoe spirituele westerlingen alles bij elkaar jatten (interview), Dagblad Trouw, 29 november 2022
  17. ↑ Fitria Jelyta, Tegen de religieuze toe-eigening van Kerstmis. de Kanttekening (29 december 2020). Geraadpleegd op 4 oktober 2023.
  18. ↑ Whose life is it anyway? Novelists have their say on cultural appropriation, The Guardian