Xiao'erjing

• Portal Islam

Xiao'erjing atau Xiao'erjin (Cina Ringkas: 小儿经/小儿锦code: zh is deprecated ; Cina Tradisional: 小兒經/小兒錦code: zh is deprecated ; pinyin: Xiǎo'érjīng/Xiǎo'érjǐn, Xiao'erjing: ثِیَوْعَرݣ‌ٍْcode: ar is deprecated ) atau nama pendekanya Xiaojing (Cina Ringkas: 小经/消经code: zh is deprecated ; Cina Tradisional: 小經/消經code: zh is deprecated ; pinyin: Xiǎojīng/Xiāojīng) ialah amalan menulis bahasa-bahasa Sinitik seperti bahasa Mandarin (terutamanya loghat-loghat Lanyin, Zhongyuan dan Timur Laut) atau bahasa Dungan berasaskan abjad Arab. Xiao'erjing diamalkan oleh ramai kaum minoriti yang beragama Islam di China (terutamanya orang Hui, bahkan juga orang Dongxiang dan Salar), serta pernah digunakan oleh keturunan Dungan di Asia Tengah. Pembaharuan tulisan Soviet memaksa bangsa Dungan menggantikan Xiao'erjing dengan abjad Rumi dan kemudiannya abjad Cyril yang masih dipakai oleh mereka sehingga hari ini.

Xiao'erjing ditulis dari kanan ke kiri, seperti mana abjad-abjad berasaskan Arab yang lain. Sistem tulisan Xiao'erjing serupa dengan sistem tulisan bahasa Uyghur kini yang mana semua bunyi vokal sentiasa bertanda, berbanding dengan amalan menggugurkan tanda vokal di kebanyakan bahasa yang memakai tulisan berasaskan Arab (seperti bahasa Arab, Parsi, dan Urdu), mungkin disebabkan keamatan kepentingan bunyi vokal dalam suku kata Cina.

Asal-usul اصل-اصول

Semenjak ketibaan Islam ketika Dinasti Tang (yang bermula pada pertengahan abad ke-7), ramai penutur bahasa Arab dan Parsi berhijrah ke China. Berabad-abad kemudian, golongan pendatang ini berasimilasi dengan orang Cina Han pribumi, maka terbentuknya etnik Hui hari ini. Ramai pelajar China beragama Islam menghadiri madrasah untuk mengkaji bahasa Arab klasik dan al-Qur'an. Oleh sebab pemahaman pelajar-pelajar ini terhadap tulisan Cina terhad, malah lebih fasih bahasa lisannya semenjak berasimilasi, maka mereka menyesuaikan abjad Arab untuk bahasa Cina, selalunya melalui kaedah mencatat dalam bahasa Cina untuk membantu menghafal surah. Cara ini juga digunakan untuk menulis terjemahan Cina dari kosa kata Arab yang dipelajari di madrasah. Oleh itu, lambat-laun terbentuklah satu sistem penulisan bahasa Cina dalam abjad Arab yang diselaraskan. Kini, artifak dikenali terlama yang ditinggalkan catatan Xiao'erjing ialah sebuah batu bersurat di halaman Masjid Xigang di Universiti Xi'an di wilayah Shaanxi. Batu ini mencatat rangkap-rangkap al-Qur'an dalam bahasa Arab di samping catatan kecil nama-nama pengukirnya dalam tulisan Xiao'erjing. Batu tersebut dicatat pada tahun 740 Hijrah (antara 9 Julai 1339 dan 26 Julai 1340).

Kegunaan کݢونا^ءن

Xiao'erjing terdiri daripada dua set, iaitu "kaedah masjid" dan "kaedah seharian". "Kaedah masjid" digunakan oleh pelajar dan imam di masjid dan madrasah, banyak diisi istilah keagamaan Arab dan Parsi, dan tidak kelihatan aksara Cina pun. Sistem ini agak selaras bentuknya dan boleh dianggap sebagai sistem tulisan sejati. "Kaedah seharian" pula digunakan oleh golongan kurang berpendidikan untuk surat-menyurat di peringkat peribadi. Selalunya aksara Cina asas bercampur aduk dengan tulisan Arab, selalunya membincangkan hal-ehwal bukan keagamaan, dan oleh itu sedikit juga kata pinjaman Arab dan Parsi. Penulisan kaedah ini amat berbeza dari orang ke orang lain. Kaedah ini pun boleh direka-reka penulisnya sendiri, dengan pemahaman sendiri mengenai abjad Arab dan Parsi yang disesuaikan dengan sebutan loghat setempat dirinya. Selalunya, hanya pengirim dan penerima surat dapat memahami isi surat itu sepenuhnya,, tetapi amat sukar difahami orang lain.

Kegunaan moden کݢونا^ءن مودن

Dewasa ini, penggunaan Xiao'erjing kian pupus kesan pemesatan ekonomi Republik Rakyat China dan peningkatan dalam pendidikan aksara Cina di kawasan luar bandar China. Tulisan Cina dan juga Hanyu Pinyin sudah banyak mengganti tempat Xiao'erjing. Semenjak pertengahan 1980-an, banyak juga kajian akademik di dalam dan luar China berkenaan Xiao'erjing. Kaji selidik di lokasi dijalankan dan pengguna-pengguna Xiao'erjing pun ditemu bual. Bahan-bahan bertulis dan cetak Xiao'erjing turut dikumpul para penyelidik, terutamanya di Universiti Nanjing yang lengkap sekali.

Abjad ابجد

Xiao'erjing terdiri daripada 36 huruf, 4 daripadanya adalah huruf vokal. Kesemua 36 huruf ini terdiri dariada 28 yang dipinajm dari tulisan Arab, 4 huruf dari Parsi di samping 2 huruf yang diubah suai, dan 4 huruf tambahan yang hanya terdapat dalam Xiao'erjing.

Awalan kata dan konsonan اولن کات دان کونسونن

Huruf Akhir-Tengah-Awal Sebutan Mandarin Baku Hanyu Pinyin Sebutan Arab Sebutan Parsi Contoh Catatan 1 [ɑ], [a] a, a-, -a, -a- [ʔ], [a:], [æː] [ʔ], [ɔ], [æ] اَ(阿code: zh is deprecated ā) bunyi vokal 2 [p]|[b]- b- [b] [b] بَا(爸code: zh is deprecated bà) 3 [pʰ]- p- tiada [p] پﹾ(婆code: zh is deprecated pó) dipinjam dari bahasa Parsi 4 [tʰ]- t- [t] [t] تَا(塔code: zh is deprecated tǎ) 5 [tɕʰ]-, [ɕ]- q-, x- [θ] [s] ثِئ(些code: zh is deprecated xiē) jadinya perubahan bunyi dalam perkataan Cina 6 [tɕʰ]- q- tiada tiada ﭤْﻮ(穷code: zh is deprecated qióng) 7 [ʈʂ]- zh- [dʒ] [dʒ] ﺟﹾ(这code: zh is deprecated zhè) jadinya perubahan bunyi dalam perkataan Cina 8 [ʈʂʰ]- ch- tiada [ʧ] ﭼﹾ(车code: zh is deprecated ché) dipinjam dari bahasa Parsi 9 [x]- h- [ħ] [h] ﺣﹾ(河code: zh is deprecated hé) digunakan di hadapan akhiran -e, -ei, -en, -eng dalam pinyin 10 [x]- h- [x] [x] ﺧﹸ(湖code: zh is deprecated hú) digunakan di hadapan akhiran -u, -ua, -uai, -uan, -uang, -ui, -un, -uo dalam pinyin 11 [t]|[d]-, [tɕ]- d-, j- [d] [d] دٍْ(钉code: zh is deprecated dīng) juga digunakan untuk melambangakan beberapa suku kata berawalan j- dalam pinyin 12 [ʦ]- z- [ð] [z] ذَىْ(在code: zh is deprecated zài) 13 -[ɹ] -r [r] [r] لِر(粒儿code: zh is deprecated lìr) menandakan bunyi akhiran rotik -r 14 tiada tiada [z] [z] زَكَاة(zakāt) hanya digunakan dalam kata pinjaman Arab 15 [ʐ]|[ɻ]- r- tiada [ʒ] ژﹾ(热code: zh is deprecated rè) dipinjam dari bahasa Parsi 16 [s]-, [ɕ]- s-, x- [s] [s] سٍ(信code: zh is deprecated xìn) juga digunakan untuk melambangakan beberapa suku kata berawalan s- dan sh- dalam pinyin 17 [s]- s- tiada tiada (思code: zh is deprecated sī) hanya untuk suku kata nada masuk atau bekas nada masuk 18 [ʂ]-, [ɕ]- sh-, x- [ʃ] [ʃ] شِ(是code: zh is deprecated shì) juga digunakan untuk melambangakan beberapa suku kata berawalan x- dalam pinyin 19 [s]- s- [sˁ]|[sˠ] [s] صْ(色code: zh is deprecated sè) 20 tiada tiada [dˁ]|[ðˠ] [z] الْضَّاد(aḍ-Ḍād) hanya digunakan dalam kata pinjaman Arab 21 [ʦʰ]- c- tiada tiada ڞْ(册code: zh is deprecated cè) 22 [ʦ]- z- [tˁ]|[tˠ] [t] طٌ(遵code: zh is deprecated zūn) jadinya perubahan bunyi dalam perkataan Cina 23 [ʦ]- z- [ðˁ]|[ðˠ] [z] ظْ(作code: zh is deprecated zuò) jadinya perubahan bunyi dalam perkataan Cina 24 [ə] e, e-, -e, -e- [ʕ] [ʔ] ﻋﹶ(恶code: zh is deprecated è) bunyi vokal dalam bahasa Cina, tetapi dianggap konsonan dalam kata pinjaman Arab dan Parsi 25 tiada tiada [ɣ]|[ʁ] [ɣ], [q], [ɢ], [x] غَبْن(ghabn) hanya digunakan dalam kata pinjaman Arab 26 [f]- f- [f] [f] فِ(废code: zh is deprecated fèi) 27 [k]|[g]- g- [q] [q], [ɢ] قَ(个code: zh is deprecated ge) jadinya perubahan bunyi dalam perkataan Cina 28 tiada tiada [k] tiada كَلِمَة(kalimah) hanya digunakan dalam kata pinjaman Arab 28 [kʰ]- k- tiada [k] ﮎْ(可code: zh is deprecated kě) dipinjam dari bahasa Parsi 29 tiada tiada tiada [g] گنج(ganj) dipinjam dari bahasa Parsi dan hanya digunakan dalam kata pinjaman Parsi 30 [ŋ]-, [ɲ]- ng-, gn- tiada tiada ﮜْﺎ(仰code: zh is deprecated ngǎng) agak jarang, melambangkan awalan [ŋ]- di Ningxia dan Mongolia Tengah atau awalan [ɲ]- di Gansu dan Qinghai 31 [l]- l- [l]|[lˁ] [l] لِ(里code: zh is deprecated lǐ) 32 [m]|[n]- m-, n- [m] [m] مِ(秘code: zh is deprecated mì) 33 [n]- n- [n] [n] نِ(你code: zh is deprecated nǐ) 34 [x]- h- [h] [h], [ɛ], [æ] هَا(哈code: zh is deprecated hā) banyak digunakan dalam kata pinjaman Arab, sebelum suku kata berakhiran -a, -ai, -an, -ang, -ao dalam pinyin 35 [u], [ʊ] wu, u-, -u, -u- [w], [u:], [y] [v], [u], [o], [ow] ءُ(无code: zh is deprecated wú) bunyi vokal 36 tiada tiada [j], [i:] tiada يَوْم(Qiyamah) hanya digunakan dalam kata pinjaman Arab dan bunyi vokal 36 [i], [ɪ] yi, i-, -i, -i- tiada [j], [i], [e] يَا(呀code: zh is deprecated ya) dipinjam dari bahasa Parsi dan bunyi vokal

Akhiran kata dan vokal اخيرن کات دان ۏوکل

Huruf Sebutan Mandarin Baku Hanyu Pinyin Contoh Catatan 1 atau [ɑ] a اَ(阿code: zh is deprecated ā) 2 -[ɑ] -a دَا(大code: zh is deprecated dà) 3 [iɑ] ya يَا(呀code: zh is deprecated ya) 4 -[iɑ] -ia كِا(家code: zh is deprecated jiā) terhad kepada suku kata berawalan j-, q-, x-, l- dalam pinyin 5 [uɑ] wa وَ(娃code: zh is deprecated wá) 6 -[uɑ] -ua قُوَ(刮code: zh is deprecated guā) 7 tiada [o] o tiada jarang, tiada perlambangan dalam Xiao'erjing 8 tiada [uo]|[uɔ] wo tiada jarang, tiada perlambangan dalam Xiao'erjing 9 [ə]|[ɤ] e ﻋﹶ(恶code: zh is deprecated è) 10 atau -[ə]|[ɤ] -e دْ(德code: zh is deprecated dé) 11 [uə] wo وْ(我code: zh is deprecated wǒ) 12 -[uə] -uo قُوَع(国code: zh is deprecated guó) 13 [ɑɻ] er عَر(儿code: zh is deprecated ér) 14 -[ɻ] -r لِر(粒code: zh is deprecated 儿lìr) menandakan bunyi akhiran rotik -r 15 tiada [ɛ] ê tiada jarang, tiada perlambangan dalam Xiao'erjing 16 [iɛ] ye اِئ(耶code: zh is deprecated yē) 17 -[iɛ] -ie كِئ(解code: zh is deprecated jiě) 18 [yɛ] yue يُؤ(约code: zh is deprecated yuē) 19 -[yɛ] -üe, -ue كُؤ(决code: zh is deprecated jué) terhad kepada suku kata berawalan j-, q-, x-, l-, n- dalam pinyin 20 atau [i] yi ءِ(意code: zh is deprecated yì) 21 -[i] -i ﭼﹺ(其code: zh is deprecated qí) 22 -[] -i ذِ(子code: zh is deprecated zǐ) terhad kepada suku kata berawalan z-, c-, s- dalam pinyin 23 -[ʐ̩] -i ﺟﹺ(知code: zh is deprecated zhī) terhad kepada suku kata berawalan zh-, ch-, sh-, r- dalam pinyin 24 [aɪ] ai اَىْ(爱code: zh is deprecated ài) 25 -[aɪ] -ai كَىْ(凯code: zh is deprecated kǎi) 26 tiada [eɪ] ei tiada jarang, tiada perlambangan dalam Xiao'erjing 27 atau -[eɪ] -ei دِؤ(得code: zh is deprecated děi) 28 [uaɪ] wai وَىْ(歪code: zh is deprecated wāi) 29 -[uaɪ] -uai كُوَىْ(块code: zh is deprecated kuài) 30 [ueɪ] wei وِ(为code: zh is deprecated wèi) 31 -[ueɪ] -ui حُوِ(回code: zh is deprecated huí) 32 atau [u] wu ءُ(无code: zh is deprecated wú) 33 atau -[u] -u كُو(苦code: zh is deprecated kǔ) 34 [aʊ] ao اَوْ(奥code: zh is deprecated ào) 35 -[aʊ] -ao قَوْ(高code: zh is deprecated gāo) 36 [əʊ]|[ɤʊ] ou عِوْ(偶code: zh is deprecated ǒu) 37 -[əʊ]|[ɤʊ] -ou كِوْ(口code: zh is deprecated kǒu) 38 [iaʊ] yao يَوْ(要code: zh is deprecated yào) 39 -[iaʊ] -iao كِيَوْ(教code: zh is deprecated jiào) 40 [iəʊ]|[iɤʊ] you يِوْ(有code: zh is deprecated yǒu) 41 -[iəʊ]|[iɤʊ] -iu نِيِوْ(牛code: zh is deprecated niú) 42 [y] yu ىُ(与code: zh is deprecated yǔ) 43 and -[y] -ü, -u نُوُ(女code: zh is deprecated nǚ) terhad kepada suku kata berawalan j-, q-, x-, l-, n- dalam pinyin 44 [an] an ءًا(安code: zh is deprecated ān) 45 -[an] -an دًا(但code: zh is deprecated dàn) 46 atau atau [ən] en ءٌ(恩code: zh is deprecated ēn) 47 atau -[ən] -en قٍ(根code: zh is deprecated gēn) 48 atau [in] yin ءٍ(因code: zh is deprecated yīn) 49 -[in] -in ٿٍ(勤code: zh is deprecated qín) 50 [yn] yun ىٌ(孕code: zh is deprecated yùn) 51 -[yn] -un کﹲ(均code: zh is deprecated jūn) terhad kepada suku kata berawalan j-, q-, x- dalam pinyin 52 [iɛn] yan يًا(严code: zh is deprecated yán) 53 -[iɛn] -ian لِيًا(练code: zh is deprecated liàn) 54 [uan]|[wan] wan وًا(万code: zh is deprecated wàn) 55 -[uan] -uan كُوًا(宽code: zh is deprecated kuān) 56 [yɛn] yuan يُوًا(源code: zh is deprecated yuán) 57 -[yɛn] -uan كُوًا(捐code: zh is deprecated juān) terhad kepada suku kata berawalan j-, q-, x- dalam pinyin 58 [uən]|[wən] wen وٌ(问code: zh is deprecated wèn) 59 -[uən] -un کﹲ(困code: zh is deprecated kùn) 60 [ɑŋ] ang ءْا(昂code: zh is deprecated áng) 61 -[ɑŋ] -ang قْا(刚code: zh is deprecated gāng) 62 tiada [əŋ] eng tiada jarang, tiada perlambangan dalam Xiao'erjing 63 atau -[ɤŋ] -eng قْع(更code: zh is deprecated gèng) 64 [iŋ] ying ىٍْ(应code: zh is deprecated yīng) 65 -[iŋ] -ing لٍْ(另code: zh is deprecated lìng) 66 -[ʊŋ] -ong خْو(宏code: zh is deprecated hóng) 67 atau [yʊŋ] yong يْو(用code: zh is deprecated yòng) 68 atau -[yʊŋ] -iong ﭤْﻮ(穷code: zh is deprecated qióng) terhad kepada suku kata berawalan j-, q-, x- dalam pinyin 69 [iɑŋ] yang يْا(羊code: zh is deprecated yáng) 70 -[iɑŋ] -iang لِيْا(良code: zh is deprecated liáng) 71 [uɑŋ]|[wɑŋ] wang وْا(忘code: zh is deprecated wàng) 72 -[uɑŋ] -uang كُوْا(况code: zh is deprecated kuàng) 73 [uɤŋ]|[wɤŋ] weng وْع(翁code: zh is deprecated wēng)

Bunyi-bunyi vokal dalam kata pinjaman Arab dan Parsi mematuhi ortografi masing-masing, iaitu hanya vokal panjang bertulis sementara vokal pendek digugurkan. Tanda sukuun () boleh digugurkan ketika menulis kata pinjaman Arab dan Parsi, tetapi mesti ditulis ketika menulis bahasa Cina, kecuali kata-kata bersuku kata tunggal yang amat kerap digunakan yang boleh digugurkan tanda ini dari penulisan. Contoh: aksara "的code: zh is deprecated " dan "和code: zh is deprecated " yang ditegaskan ditulis "دِ" dan " ﺣَ"; jika sebaliknya, ditulis dengan tanda sukuun iaitu "دْ" dan " ﺣْ", atau tanpa sukuun iaitu "د" dan " ﺣ". Begitu juga, tanda sukuun juga boleh menandakan akhiran -[ŋ] Cina, tetapi adakalanya diganti oleh tanda fatHatan (), kasratan (), atau dammatan (). Dalam kata-kata bersuku kata majmuk, akhiran 'alif ( ﺎ) yang menandakan vokal panjang -ā boleh digugurkan lalu diganti oleh tanda fatHah () yang melambangkan vokal pendek -ă. Xiao'erjing serupa dengan Hanyu Pinyin dari segi setiap suku kata ditulis secara berasingan, iaitu jarak sentiasa memisahkan setiap dua suku kata. Apabila menulis bahasa Cina, tanda syaddah menandakan penggandaan seluruh suku kata yang didudukinya, sama peranannya dengan tanda ulangan Cina "々code: zh is deprecated ". Tanda-tanda baca Arab dan Cina boleh dipakai secara bercampur dalam tulisan Xiao'erjing, iaitu tanda noktah Cina di samping tanda koma dan tanda petikan Arab.

Contoh-contoh چونتوه٢

Perkara 1 Perisytiharan Hak Asasi Manusia Sejagat

• Xiao'erjing: «ژٍّ شْ‌ٍ عَر زِیُوْ، زَیْ ظٌ‌یًا حَ‌ کِیُوًالِ شَانْ‌ ءِلِیُوِ پِیٍٔ‌دٍْ. تَامٌ فُ‌یُوْ لِ‌ثٍْ حَ لِیَانْ‌ثٍ، بِیٍٔ یٍ ءِ ثِیٌ‌دِ قُوًاثِ دْ ݣ‌ٍْشٍ خُ‌ثِیَانْ دُوِدَیْ.»‎
• Tulisan Cina Ringkas: “人人生而自由，在尊严和权利上一律平等。他们赋有理性和良心，并应以兄弟关系的精神互相对待。”code: zh is deprecated
• Tulisan Cina Tradisional: 「人人生而自由，在尊嚴和權利上一律平等。他們賦有理性和良心，並應以兄弟關係的精神互相對待。」code: zh is deprecated
• Hanyu Pinyin: "Rénrén shēng ér zìyóu, zài zūnyán hé quánlì shàng yílǜ píngděng. Tāmen fù yǒu lǐxìng hé liángxīn, bìng yīng yǐ xiōngdiguānxì de jīngshén hùxiāng duìdài."
• Bahasa Melayu: "Semua manusia dilahirkan bebas dan samarata dari segi kemuliaan dan hak-hak. Mereka mempunyai pemikiran dan perasaan hati dan hendaklah bertindak di antara satu sama lain dengan semangat persaudaraan."

Rukun Negara

Rujukan روجوعن

• Xiaojing Qur'an Dongxiang County, Lingxia autonomous prefecture, Gansu, PRC
• Huijiao Bizun 154 pp, photocopied edition.
• Muhammad Musah Abdulihakh. Islamic faith Q&A 2nd ed. Beiguan Street Mosque, Xining, Qinghai, PRC, appendix contains a Xiao'erjing-Hanyu Pinyin-Arabic alphabet comparison chart.
• Feng Zenglie. Beginning Dissertation on Xiao'erjing: Introducing a phonetic writing system of the Arabic script adopted for Chinese in The Arab World Issue #1. 1982.
• Chen Yuanlong. The Xiaojing writing system of the Dongxiang ethnicity in China's Dongxiang ethnicity. People's Publishing House of Gansu. 1999.

Pautan luar ڤا^ءوتن لوار

• Tokyo University of Foreign Studies Xiao-Er-Jin Corpus Collection and Digitization Project